Voordrachten 4 mei

Hieronder vindt u de algemene invulling van de toespraken die werden gehouden bij de verschillende herdenkingen in onze gemeente.

Dodenherdenking 2025

Vandaag zijn we hier bij elkaar. In stilte. Op deze bijzondere plek.

Wij zijn hier om te herdenken. Om te herinneren. Om niet te vergeten. Wij staan hier ieder jaar. En vandaag in een bijzonder jaar.

Tachtig jaar geleden werd ons land bevrijd. Met die bevrijding kwam ook de belofte: dit nooit meer. Woorden die zo simpel zijn om uit te spreken. Zo vanzelfsprekend klinken.

Maar vrijheid is geen vanzelfsprekendheid. Vrijheid is geen product, geen dienst en geen bezit. Vrijheid kent geen eigenaar. En het is ook geen eindpunt.

Vrijheid is iets dat voortdurend opnieuw gekozen, gevoeld, verdedigd moet worden. Met woorden. Met onderwijs. Met begrip. Met vertrouwen.

In onze gemeente, Midden-Groningen, zijn in de oorlogsjaren mensen ondergedoken, verraden, gedeporteerd, vermoord. Er zijn vele verhalen. Verhalen die opgeschreven zijn, die verteld worden aan de keukentafel. Of verhalen die alleen nog in het hoofd zitten van mensen omdat ze er nooit over konden of wilden praten. 
Maar die verhalen zijn er wel. Verhalen over verdwenen mannen en vrouwen, gedode mensen in het verzet, kinderen die moesten schuilen in kelders of verscholen ruimtes. Dagenlang in het donker. Bang om zelfs maar te ademen. Alleen omdat ze waren wie ze waren. Om hun identiteit, hun achtergrond of om hun waarden en normen.

Laten we eens om ons heen kijken. Naar wat er gebeurt. Dichtbij en verder weg. Oorlog en ernstig geweld. Wat er plaatsvindt in Oekraïne, in Gaza, Soedan en zoveel andere landen. Al die plekken in de wereld waar oorlogen heersen. Of onrust is. Conflictgebieden. Soms ook in het klein. Een oorlog en conflict gaan door achter de voordeur. Ook hier in onze gemeente. Het is realiteit.

Het afnemen van vrijheid kent vele gezichten. Daarom is herdenken geen ritueel. Het is een opdracht.

In februari van dit jaar gaf Kim Putters, bestuurslid van het Nationaal Comité 4 en 5 Mei een vrijheidslezing over 80 jaar vrijheid. Hij zei: "Vrijheid betekent niet alleen dat jij kunt zijn wie je bent, maar dat je de ander ook de ruimte geeft om dat te zijn."

Vrijheid vraagt iets van ons. Niet alleen als eenling, maar als samenleving. Als buren. Als collega’s. Als ouders. Als opvoeders. Als mensen.

Want als we kinderen leren hoe het was, kunnen zij begrijpen hoe het is.
En alleen wie begrijpt, leert bouwen aan vertrouwen.

Het is belangrijk dat we blijven luisteren. Niet oordelen voordat we echt begrijpen.
Want, als je minder oordeelt, zie je meer. Je ziet angst áchter het boos zijn. De geschiedenis áchter het zwijgen. De hoop áchter het verzet.

Schrijfster Natascha van Weezel vroeg zich af: hoe houd je je hart zacht in een wereld die soms verhardt? Misschien is juist dát wel wat herdenken werkelijk betekent. Ons hart zacht houden. Voor het verleden én voor de toekomst.

Achter wil en onwil, achter recht en onrecht ligt zoveel meer. Laten we openstaan voor die ruimte die daarachter ligt. In onze straten. Onze scholen. Onze gesprekken. Met aandacht. Met openheid. Met het lef om het verleden te kennen en het heden onder ogen te zien.

Tachtig jaar vrijheid is een mijlpaal. En een verantwoordelijkheid. Om te blijven kiezen voor menselijkheid. Voor een samenleving waarin verschillen ons niet uit elkaar drijven, maar ons leren om meer te zien. Meer te voelen. En meer te begrijpen. Dat is wat we vandaag doen.

In onze dorpen. In onze gemeente. In ons hart.